Over belonen van kinderen wordt heel wat geschreven en gepraat. Belonen hoort bij een positieve opvoeding, is goed voor het zelfvertrouwen van een kind en een beloningssysteem heeft vaak positieve effecten. Maar je kunt je ook afvragen of belonen wel altijd nodig is? Moet er altijd iets tegen overstaan als je iets van je kind vraagt/verwacht? In dit artikel geven we antwoorden op die vragen.

Belonen met cadeautjes vs complimenten
Er is een belangrijk onderscheid tussen belonen met cadeautjes, iets lekkers, een leuke activiteit of belonen met een compliment. Het is prima om je kind af en toe te belonen met een kleinigheidje als hij/zij dit verdiend heeft maar het is niet wenselijk om alles wat een kind doet op deze manier te belonen.  Complimenten geven werkt net zo goed en misschien zelfs beter dan een materiële beloning. Het zelfde geldt voor een bemoedigende knipoog, kus, knuffel, aai of samen wat tijd doorbrengen. Wil je toch belonen met wat leuks of lekkers, laat je kind er dan voor ‘sparen’. Door bijvoorbeeld gebruik te maken van een beloningssysteem met stickers. Wanneer de kaart vol is kun je eventueel een materiële beloning geven.

Voortdurend complimenten geven?
Ja complimenten zijn goed en belangrijk voor de ontwikkeling van een kind maar je hoeft echt niet voortdurend complimenten te geven. Complimenten werken het best als ze gemeend zijn. Daarnaast is het extra fijn om een compliment te krijgen wanneer je ergens je best voor hebt gedaan, als iets moeilijk was, of als je iets meerdere keren hebt geprobeerd. Een compliment geven wanneer je kind iets al vaak doet of al goed kan heeft niet altijd nog een toegevoegde waarde. Je kunt dan je waardering laten blijken door af en toe een compliment te geven maar het hoeft niet iedere keer. Wanneer je bij alles wat je kind doet een compliment  geeft verliest het zijn waarde en effect, probeer dat dus te voorkomen.

Altijd belonen als je kind iets goed doet?
Net als volwassenen zijn er sommige dingen die kinderen nou eenmaal moeten doen. Luisteren naar een ander, iemand helpen, je eigen spullen opruimen, het hoort er allemaal bij. Deze dingen kun je daarom beter opnemen in de basisregels die er in huis gelden, dan dat je jouw kind er iedere keer los voor beloont. Wanneer het om het aanleren van nieuw gedrag of het afleren van ongewenst gedrag gaat kan een beloningssysteem wel goed werken. Kinderen ergens toe motiveren door er een beloning tegenover te stellen kan namelijk heel effectief zijn. Probeer wel te voorkomen dat het een gewoonte wordt dat er altijd een beloning volgt als je kind iets voor jou doet. Je wilt niet dat je kind bepaald gedrag alleen laat zien vanwege de beloning. Laat je kind daarom ‘sparen’ voor de beloning en bouw de beloningen weer af als je kind het onder de knie heeft.

Belonen slecht voor eigen verantwoordelijkheid?
Er zijn ook deskundigen die zeggen dat je, door veel te belonen, het eigen verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen schaad. Maar het gaat er vooral om hoe je de prikkels tot motivatie inzet. Als je goede en realistische doelen stelt, en helpt bij het behalen van de doelen kunnen beloningen effectief zijn zonder dat je er op de lange termijn onverantwoordelijke volwassenen aan over houdt.

Tips om effectief te belonen
–  Kinderen snappen het concept van een beloning pas rond het derde levensjaar.

–  Gebruik bij jonge kinderen directe beloningen en zeer korte termijn doelen. Zij zijn nog niet in staat om de langere termijn te begrijpen. Oudere kinderen kunnen wel ergens naar toe werken of voor sparen met bijvoorbeeld een beloningssysteem.

–  Een beloningssysteem is een goede manier om een doel visueel te maken voor je kind en hem/haar er regelmatig aan te helpen herinneren.

–  Werk liever niet met meerdere doelen en beloningssystemen tegelijk, maximaal twee dingen is voor kinderen al veel.

–  Help je kind bij het behalen van zijn/haar doelen.

Let op de volgende ‘gevaren’ van belonen
–  Als je in een vicieuze cirkel van omkopen, dreigen en zeuren lijkt te komen werkt het beloningssysteem niet voor jouw kind of deze situatie. Stop er dan mee en leg duidelijk uit waarom je er mee stopt.

–  Probeer de zogenaamde intrinsieke motivatie van je kind ook te stimuleren. Hij/zij zou uit zichzelf ook goed gedrag moeten laten zien omdat het nou eenmaal prettiger is en niet alleen vanwege de beloning die volgt.

–  Onderzoek of er geen achterliggend probleem is voor je een beloningssysteem introduceert. Als je kind niet naar school wil of weigert te eten kan daar uiteraard ook een achterliggende reden voor zijn.

–  Let op dat het belonen niet te veel leidt tot competitie tussen je kinderen. Een wedstrijdje op zijn tijd kan leuk zijn maar er zijn ook kinderen die hier meer moeite mee hebben. Ze kunnen er zenuwachtig en onzeker van worden als ze last hebben van faalangst.  Daarnaast zorgt te veel competitie in het gezin er voor dat kinderen minder snel geneigd zijn elkaar te helpen.

Heb je een vraag over opvoeden en wil je liever een persoonlijk advies van een deskundige? Meldt je dan hier aan en dan neemt een deskundige vandaag nog contact met je op.